Zjednoczenie Polskie w Helsinkach jest o 8 miesięcy starsze od państwa fińskiego. Założone zostało 3-go kwietnia 1917 roku przez małe grono osób cywilnych pochodzenia polskiego oraz kilkutysięczną grupę polskich oficerów
Na początku działalność Zjednoczenia ograniczała się jedynie do udzielania pomocy repatriantom. Od lipca 1917 roku
stowarzyszenie zaczęło się szybko rozwijać. Zebrania odbywały się często, wystawiano przedstawienia teatralne w Domu
Polskim, uruchomiono bibliotekę i czytelnię, organizowano odczyty i zebrania dyskusyjne a także uroczyste obchody historycznych rocznic.
Do czasu otwarcia Poselstwa Rzeczypospolitej w 1919 roku Zjednoczenie Polskie było jedyną oficjalną instytucją - urzędem
reprezentującym interesy Polaków na terenie Finlandii a legitymacje Zjednoczenia pełniły
rolę paszportów.
W 1918 roku Finlandię opuściło powracając do wolnej Polski ok. 2 tysiące Polaków. W samych Helsinkach środowisko polskie
zmalało do kilkudziesięciu rodzin. W 1930 roku rejestr polskiego urzędu konsularnego obejmował tylko 520 Polaków. W całym okresie
międzywojennym w Finlandii przebywało zaledwie około 700 Polaków. Personel Poselstwa
Polskiego w Helsinkach udzielał stowarzyszeniu moralnej i materialnej pomocy, uczestnicząc również w życiu Polonii.
Działalność Zjednoczenia w pierwszych dziesięciu latach miała głównie charakter kulturalno - towarzyski
Latem 1934 roku 12-osobowa delegacja Polonii fińskiej z udziałem prezesa pana Władysława Wnuka, pani Leokadii Kosiorek oraz znanego w Finlandii muzyka George'a de Godzińskiego uczestniczyła w Polsce w Kongresie "Światpolu".
W programie wszystkich uroczystości, urządzanych przez Zjednoczenie znajdowały się zawsze występy muzyczne: solowe i w wykonaniu orkiestry. Polonia w Helsinkach posiadała bowiem wiele zespołów muzycznych. Przy Zjednoczniu działał ponadto teatr amatorski, który wystawił m.in. operetkę "Wiesław, czyli wesele krakowskie" według Kazimierza Brodzińskiego.
Szczególnie aktywne w życiu naszego stowarzyszenia były przez dziesiątki lat dwie rodziny - rodzeństwo Wnuków: Władysław, Bolesław, Antoni i Klementyna oraz rodzeństwo Kosiorków: Waleria, Zofia, Leokadia
Wybuch II Wojny światowej wstrząsnął również Polonią fińską. Członkowie Zjednoczenia przeprowadzili we wrześniu 1939 roku zbiórkę pieniędzy na pomoc medyczną. Udzielili też pomocy uciekinierom z Polski. Wojna sowiecko - fińska (30. XI. 1939 - 12. III. 1940) przerwała pracę Zjednoczenia. Wkrótce jednak podjęto, skromną wprawdzie ale pokrzepiającą ducha działalność. Od czasu do czasu zbierano się w dotychczasowym lokalu na pogawędki, opowiadania i dyskusje. W niedzielę uczeszczano wspólnie na nabożenstwa polskie, które odprawiał ks. Prałat Adolf Carling. Mówił on dobrze po polsku i był wielkim przyjacielem Polaków. Ponowny wybuch wojny w Finlandii w 1941 roku przerwał znów prace Zjednoczenia i wówczas zawieszono oficjalnie jego działalność.
Restytucja nastąpiła w roku 1946-tym. Pierwsze zebranie odbyło się 10-go lutego tego roku. Nawiązany został pierwszy oficjalny kontakt z nową placówką poselstwa PRL. Dzieki finansowemu wsparciu Ambasady znaleziono stosowną dla Zjednoczenia nową siedzibę przy ulicy Päivärinnankatu 3. Tam odbyło się 9-go listopada 1948 roku pierwsze zebranie. Odtąd zbierano sią bardzo często, wygłaszano odczyty i referaty, śpiewano pieśni i odgrywano skecze. Uroczyście obchodzono święta narodowe i kościelne. Bibliotekę powiększono o nowe książki, udzielano lekcji języka polskiego, założono kółko kobiet. Ponownie rozpoczęły się nabożeństwa polskie w kaplicy biskupiej. Ta ożywiona działalność trwała pięc lat. Różnica poglądów na istotne sprawy polityczne (np. wymóg powieszenia portretu Stalina) spowodowała rozłam pomiędzy Zjednoczeniem a Ambasada PRL i 23-go listopada 1953 roku musieliśmy opuścić lokal. Zebrania odbywały się znowu w mieszkaniach członków.
W 1954 roku udostępniono nam pomieszczenie w domu biskupim przy ulicy Edelfentintie 12, a od października 1959 roku w nowo wybudowanym domu parafialnym kościoła św. Henryka przy ulicy Puistokatu 1. Dzięki życzliwości parafii korzystamy z tego pomieszczenia do chwili obecnej.
Dawne i obecne władze Zjednoczenia nie szczędziły nigdy wysiłku, aby przez działalność narodową i kulturalną realizować określony w statucie Zjednoczenia Polskiego cel: utrzymanie łączności pomiędzy Polakami osiadłymi w Helsinkach i całej Finlandii. Zadanie to było nieraz bardzo trudne, albowiem liczna na początku Polonia fińska z biegiem czasu stopniowo malała. Dopiero w latach 60-tych sytuacja zaczęła się poprawiać.
Nowe pokolenie Polaków zaczęło napływać do Finlandii i w latach 70-tych liczba członków podwoiła się. Powstał KONTAKT, nasze pismo polonijne, którego inicjatorem a zarazem redaktorem i wykonawcą pierwszego i kilku następnych numerów był Marek Szymczak. Znany artysta grafik Adam Korpak zaprojektował, opierając się na wzorze starej pieczęci stowarzyszenia, znak graficzny Zjednoczenia oraz nowe legitymacje członkowskie, które są używane do dnia dzisiejszego. W roku 1977 uroczyście obchodziliśmy 60-lecie Zjednoczenia Polskiego.
Nowe pokolenie polskiej emigracji wniosło znaczne ożywienie w działalność Zjednoczenia. Wielce zasłużony Władysław Wnuk przekazał swą funkcję w ręce młodszych, działając nadal jako prezes honorowy. W roku 1978 prezesem wybrano Stefana Widomskiego, a w latach 1979-1982 Michała Zielińskiego. W roku 1983 prezesem był Marek Szymczak, w latach 1984-1988 Bogusław Darkowski, a od latach 1989 do 1999 ponownie Michał Zieliński. W latach 1999-2000 prezesem był Jacek Ratajczak, a od roku 2001 do stycznia 2008 funkcję tę pełniła Alicja Sollamo. W styczniu 2008 roku prezesem wybrano ponownie Michała Zielińskiego (od 1999 roku prezes honorowy), działającego aktywnie w Zjednoczeniu m. in. przy organizacji naszych tradycyjnych koncertów muzyki polskiej.
W historii Zjednoczenia postać, zmarłego w 1990 roku, Władysława Wnuka jest szczególna: członek Zjednoczenia od 1918 roku, czyli przez 72 lata, pracował w zarządzie w latach 1925-1977 czyli przez 52 lata. Pan Władysław Wnuk pełnił funkcję prezesa w latach 1929-1934, 1936-1950 oraz 1953-1977, w sumie przez 43 lata, a funkcję prezesa honorowego od 1977 roku do końca swego życia.
W roku 1976 odnowiony został kontakt z Ambasadą PRL w Helsinkach. Umożliwiło to nam między innymi dostęp do aktualnych osiągnieć polskiej kultury poprzez filmy, wydawnictwa itp. Dzięki pomocy ambasady zaopiekowano się polskimi grobami w Finlandii.
Nawiązano ponownie kontakt ze Stowarzyszeniem "Wspólnota Polska" w Warszawie.
Po ogłoszeniu w Polsce stanu wojennego członkowie Zjednoczenia zorganizowali na początku 1982 roku pomoc dla rodaków w kraju, zbierając środki medyczne i odzież, które przekazano ośrodkom pomocy społecznej, prowadzonym przez Kościół Katolicki w Polsce.
Z inicjatywy Zjednoczenie wysłano list protestacyjny do generała Jaruzelskiego. W kościele św. Henryka w Helsinkach odbyła się uroczysta msza św. w intencji Polski i Polaków. W nabożeństwie brał udział i wygłosił kazanie ks. biskup Paul Verschuren, głowa Kościoła Katolickiego w Finlandii.
W latach 80-tych obok spotkań towarzyskich organizowano projekcje współczesnych filmów polskich, pikniki poza miastem, odczyty, loterie fantowe oraz zniżkowe wyjazdy do Polski. Reaktywowało swą działalność Kółko Pań. Zacząły działać sportowe kółka zainteresowań. Do najaktywniejszych należała sekcja tenisowa, w ramach której rozgrywano mistrzostwa Polonii fińskiej o puchary LOTu i ELEKTRIMu. Działała również sekcja brydżowa. Z inicjatywy członków Zjednoczenia jesienią 1995 powstała drużyna piłkarska Polonia-Helsinki, która działa nadal, chociaż pod nieco zmienioną nazwą: HePuLi-LOT-Polonia zdobywając często medale w mistrzostwach halowych Finlandii. W sezonie 2000-01 nasza drużyna zdobyła złoty medal. Trenerem i kapitanem drużyny jest Robert Szwedyc a kierownikem zespołu jest Ryszard Szymański.
Przedstawiciele Zjednoczenia wielokrotnie uczestniczyli w letnich i zimowych igrzyskach polonijnych, organizowanych w Polsce przez Stowarzyszenie "Wspólnota Polska", a także tenisowych mistrzostwach Polonii w Sopocie, zdobywając tam wiele medali.
Dużą atrakcją dla naszego środowiska są spotkania z wybitnymi Polakami. Gościliśmy m.in. reżysera Adama Hanuszkiewicza, rzeźbiarza Władysława Hasiora, pianistkę Halinę Czerny-Stefańską, ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego i kompozytora Georga de Godzińskiego.
6-go czerwca 1989 roku, akurat w dniu pamiętnych wyborów do sejmu, uroczyście witaliśmy w Finlandii Papieża Jana Pawła II. Podczas Mszy świetej celebrowanej w Hali Lodowej w Helsinkach przedstawiciele Zjednoczenia przekazali Ojcu świętemu pozdrowienia i dar od Polonii fińskiej - ozdobny talerz z brązu z godłem naszej organizacji.
4 i 5-go kwietnia 1992 roku Zjednoczenie Polskie w Helsinkach świętowało swoje 75-lecie. W zorganizowanych w tzw. Białej Sali i w Rezydencji Ambasadora RP uroczystościach uczestniczyli m.in. burmistrz miasta Helsinek Kari Rahkamo i sekretarz generalny Stowarzyszenia "Wspólnota Polska", senator Anna Bogucka-Skowrońska. Część artystyczną zaszczycił swoim koncertem przedwojenny członek Zjednoczenia George de Godziński. Naszą 75-tą rocznicę uhonorowały obszernym artykułem gazeta "Helsingin Sanomat", a także Polska Telewizja swym półgodzinnym programem.
W październiku 1993 roku w kościele św. Henryka odbyło się spotkanie z przebywającym w Finlandii prezydentem RP Lechem Wałęsą. Prezydent otrzymał w darze pamiątkowy talerz z godłem Zjednoczenia oraz historyczny już zbiór artykułów z prasy fińskiej, opisujących przebieg strajków w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku.
5-go kwietnia 1997 roku z okazji 80-lecia Zjednoczenia zarząd ZP przyznał pani Leokadii Kosiorek, pani Łucji Kalpa, panu Henrykowi Bigosowi i panu Wiktorowi de Szejko tytuły Członków Honorowych.
Polonijne uroczystości są okazją do zaprezentowania dorobku polskich wykładowców muzyki w Konserwatorium w Helsinkach. Uczniowie Jerzego Błaszkiewicza, Jerzego Geberta i Michała Zielińskiego tradycyjnie wypełniają programy naszych koncertów. Począwszy od 1994 roku, obchodząc święto Niepodległości organizujemy w pięknym kościele w skale tzw. Temppeliaukion Kirkko, koncerty muzyki polskiej dla szerszej publiczności, w których występują wybitni młodzi soliści z Polski. Szczególnie uroczyście obchodziliśmy 80-lecie Rzeczypospolitej Polskiej w 1998 roku, organizując "Tydzień Muzyki Polskiej" (7 koncertów), który okazał się triumfem kultury polskiej na terenie Finlandii, co jest niewątpliwą zasługą pomysłodawcy i jednego z głównych organizatorów tych koncertów, prof. Jerzego Geberta.
Popularną formą naszej działalności stały się w lat 80-tych spotkania na sportowych piknikach w Pirttimäki. Organizowano tam m.in. zawody dla dzieci i tradycyjne mecze piłki nożnej z reprezentacją polskiej ambasady, wieńczone spotkaniami w saunie.
Od 1999 roku zaczęto organizować jesienne Zloty Polonii Fińskiej. Dwa pierwsze Zloty Polonii (w 1999
W 1999 roku powstały strony Internetowe Zjednoczenia oraz rozpoczęto wydawanie nowej gazetki polonijnej pod nazwą "Nasz Biuletyn".
Z początkiem lat 80-tych przy Zjednoczeniu zaczęła działać szkółka języka polskiego dla dzieci w wieku przedszkolnym, prowadzona z dużym zaangażowaniem przez Siostry Urszulanki. Na naukę uczęszcza tam zazwyczaj około 15-30 dzieci, które swoimi występami uświetniają obchody Dnia Matki i tradycyjne imprezy choinkowe. Wiosną tego roku powstał Klub Przedszkolaka. Spotkania tego klubu odbywają się w Centrum Kulturalnym Caisa.
Obecnie na terenie całej Finlandii mieszka około 2000 Polaków. Do Zjednoczenia należy około 300 osób. Wiele osób mieszkających daleko od Helsinek, siedziby naszego stowarzyszenia, nie może czynnie uczestniczyć w naszej działalności. Aby ożywić działalność, zaczynamy zakładać oddziały Zjednoczenia w innych ośrodkach i miastach Finlandii. Jesienią 2002 roku, pod energicznym przewodnictwem Zdzisława Mackiewicza, rozpoczął działalność Oddział ZP w Turku, skupiający Polaków z tamtych okolic.
Zjednoczenie Polskie w Helsingforsie, które obchodziło w 2002 roku swoje 85-lecie, jest jedną z najstarszych organizacji polonijnych w Europie i prawdopodobnie najstarszym stowarzyszeniem cudzoziemców w Finlandii. Od 1998 roku Zjednoczenie jest członkiem Europejskej Unii Wspólnot Polonijnych a od roku 2002 członkiem Rady Polonii świata.
W tym "krótkim opisie" długiej historii naszego stowarzyszenia niesposób wymienić wszystkie osoby dzięki którym Zjednoczenie Polskie
przetrwało i kontynuowało swą działalność.
Przykładem - Ewa Hilden wieloletni sekretarz Zjednoczenia w latach 60-tych czy Tadeusz Tracewski skarbnik Zjednoczenia przez 18 lat, od lat 80-tych do 2002 roku.
Oprócz nazwisk osób wymienionych w niniejszym tekscie jest jeszcze wielu wybitnych członków Zjednoczenia, którzy pracowali z wielkim zaangażowaniem, okresowo lub przez wiele lat, niezależnie od tego czy byli w zarządzie czy też nie. Bez nich działalność naszego Zjednoczenia nie byłaby możliwa. To dzięki nim nasze Zjednoczenie istnieje nadal.
Pełną historię Zjednoczenia Polskiego od momentu jego założenia do roku 2004 możesz poznać kupując książkę Elżbiety Later-Chodyłowej "Polacy i Polonia w Finlandii". Jest ona napisana w języku polskim oraz fińskim.
Cena książki 15,- € plus koszty przesyłki. Zamówienia prosimy składać pocztą internetową: zpolskie@polonia-finlandia.fi.
Spotkania towarzyskie Zjednoczenia odbywają się zwykle w drugą niedzielę miesiąca o godz. 17-tej w sali parafialnej kościoła św. Henryka w Helsinkach przy ul. Puistokatu 1, od września do maja następnego roku.
Serdecznie zapraszamy!